Kernenergie is onveilig
De rampen in Tsjernobyl en Fukushima tonen de enorme risico's van kernenergie aan en leren dat zeer strikte veiligheidsvereisten een absolute noodzaak zijn. Toch doen onze ministers het omgekeerde: ze houden krampachtig vast aan verouderde kernreactoren en zwakken tegelijkertijd de veiligheidseisen af. Het risico op ongevallen wordt zo jaar na jaar groter.
De lessen van Tsjernobyl en Fukushima
De aanwezigheid van kerncentrales op zich brengt grootschalige veiligheidsrisico's met zich mee. De kernrampen in Tsjernobyl en Fukushima zijn tekenende voorbeelden van de schaal en impact van deze risico's. De impact van deze rampen op de gezondheid van de omwonenden en op het leefmilieu is enorm. Miljoenen mensen werden blootgesteld aan grote hoeveelheden radioactieve stoffen, tienduizenden stierven aan de gevolgen.
Bij blootstelling aan radioactieve straling wordt het celweefsel in ons lichaam aangetast. Dit leidt tot het ontstaan van kanker, tumoren of erfelijke aandoeningen. De meeste dodelijke slachtoffers bij de ramp in Tsjernobyl stierven door ziektes gerelateerd aan een te hoge stralingsdosis.
Naast de kernrampen in Tsjernobyl vinden er wereldwijd regelmatig incidenten plaats in kerncentrales. Deze blijven echter vaak onder de radar. In sommige gevallen, zoals in 2002 in de Davis Besse-kerncentrale in Ohio, werd een grote kernramp op het nippertje en eerder toevallig vermeden.
Voorstanders van kernenergie relativeren de risico's en schatten de kans op een ernstige kernramp in België “bijzonder klein” in. Wetenschappelijk onderzoek wijst echter uit dat de kans op een zwaar kernongeval 200 keer hoger is dan verwacht en dat inwoners van West-Europa globaal gezien de grootste kans lopen slachtoffer te worden van radioactieve besmetting.
Gezien de enorme omvang en impact die een kernramp met zich mee zou brengen, willen we dan zelfs maar een “bijzonder klein” risico nemen?
Bij ons in België betekent de levensduurverlenging van de oudste kerncentrales dat daar nog eens onaanvaardbare extra veiligheidsrisico's bijkomen.
Belgische kerncentrales behoren tot de oudste ter wereld
Het risico op ongevallen in onze verouderde kerncentrales neemt jaar na jaar toe. De eerste ouderdomsverschijnselen in kernreactoren beginnen zich na ongeveer 20 jaar te manifesteren. Dit wil zeggen dat alle reactoren in Doel en Tihange hier op dit moment al mee te maken hebben. Verouderingsfenomenen kunnen leiden tot het falen van cruciale veiligheidscomponenten en zijn niet altijd detecteerbaar bij inspecties.
De oudste Belgische kerncentrales, Tihange 1 en Doel 1, werden gebouwd in de tijd dat ABBA voor het eerst op de radio te horen was. De technologie van dit type kerncentrales is verouderd, het gebruik ervan vereist dus extra veiligheidsmaatregelen. Dit bleek uit veiligheidstesten (“stresstesten”) die in 2012 (vlak na de kernramp in Fukushima) door Europa opgelegd werden. Een kritische, onafhankelijke analyse van de resultaten van deze stresstests door nucleaire veiligheidsexperten beval zelfs de onmiddellijke sluiting van Doel 1, Doel 2 en Tihange 1, omdat de risico's te groot zouden zijn. Maar: in plaats van de centrales te sluiten, besliste onze regering om hun levensduur met 10 jaar te verlengen.
Scheurtjescentrales
In 2012 werden in Doel 3 en Tihange 2 scheurtjes gevonden in de dikke stalen wand van het reactorvat. De centrales werden een jaar stilgelegd voor onderzoek, maar in 2013 (nog voor het beëindigen van alle testen) werden ze weer opgestart. Enkele maanden later gingen ze opnieuw dicht, omdat testen erop wezen dat de wanden van de reactorvaten aangetast waren. In februari 2015 kwamen nog eens duizenden nieuwe scheuren aan het licht. Bovendien bleken de scheurtjes groter dan eerst gedacht. In totaal troffen onderzoekers in de kernreactor Tihange 2 niet minder dan 3.000 scheurtjes aan, in Doel 3 maar liefst 13.000.
Toch gaf het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) eind 2015 groen licht voor de heropstart van de scheurtjesreactoren. Dit terwijl uitbater Electrabel en FANC tot op vandaag niet met zekerheid kunnen zeggen wat de oorzaak is van de scheurtjes in de reactorvaten. Er is ook geen garantie dat deze scheurtjes onder de hoge druk en het constante kernsplijtingsproces niet verder evolueren. Een reactorvat is een cruciaal onderdeel voor de veiligheid van een kernreactor. Als de integriteit hiervan niet 100 procent in orde is, dan is een definitieve sluiting de enige optie. Dat was ook de conclusie van een onafhankelijk onderzoek begin 2016.
Doel is het meest dichtbevolkte kerncentralepark van Europa
In België zijn de risico's die kernenergie met zich meebrengt extra groot door de hoge bevolkingsdichtheid. Doel is het meest dichtbevolkte kerncentralepark van Europa: in een straal van 75 km rond Doel wonen maar liefst 9 miljoen mensen. Een kernramp in Doel zou miljoenen mensen blootstellen aan radioactieve straling en het failliet van België betekenen. Ook voor onze buurlanden vormen de haperende Belgische kerncentrales een dreiging. Duitsland en Nederland maken zich zorgen, Aken en Maastricht kondigden al aan dat ze de sluiting van Tihange juridisch willen afdwingen.
Tegelijk worden de veiligheidseisen afgezwakt
Terwijl het veiligheidsrisico met de jaren toeneemt, zwakt het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) de veiligheidseisen van onze kerncentrales af. In 2009 eiste de wetenschappelijke raad van het FANC nog dat Doel 1 en Doel 2 moesten voldoen aan het veiligheidsniveau van het nieuwste type kerncentrales, zoals in aanbouw in Frankrijk en in Finland. In 2014 zwakte het FANC die eis af tot het veiligheidsniveau van de “veiligste reactoren in België”: Doel 4 en Tihange 3. Dit zijn centrales die amper tien jaar na Doel 1 en Doel 2 opstartten en nauwelijks veiliger zijn dan die alleroudste knarren.
In 2015 gaf het FANC de goedkeuring voor een levensduurverlenging van Doel 1 en Doel 2. Heel wat maatregelen die het FANC eerst nodig achtte voor een veilige uitbating, krijgen jaren uitstel of zijn plots niet meer nodig. Hoe houdt dat steek, centrales nu laten draaien en de bijhorende veiligheidsmaatregelen pas vijf jaar later doorvoeren?
Kernenergie is gelinkt aan atoomwapens
Een bijproduct van de meeste kerncentrales is plutonium-239, de grondstof voor kernwapens. Hoewel de meeste landen zeggen dat ze opwekking van kernenergie en het militair gebruik van plutonium strikt gescheiden houden, kan niet worden uitgesloten dat het geproduceerde plutonium in wapens wordt gebruikt. Zowat alle landen die illegaal atoomwapens hebben ontwikkeld, deden dit onder het mom van 'civiele' nucleaire programma's. Volgens het VN-klimaatpanel IPCC zouden bij een grootschalige toepassing van kernenergie om klimaatverandering te voorkomen de veiligheidsrisico's "enorm" zijn.
Ook de reactoren van een mogelijk nieuw type kernenergie (de ‘4de generatie' of Gen. IV), waar ingenieurs al tevergeefs decennia aan sleutelen, kennen een groot risico voor de ontwikkeling van kernwapens. Een uitgebreide briefing van Greenpeace over dit type van kernenergie vind je hier.
